Ahmet ÖZER

BÜYÜK MAĞAZALAR KANUNU NELERi KAPSAMALI
(SİZ DE FİKİRLERİNİZİ BU SAYFANIN EN ÜST KISMINDAKİ YORUMLAR BÖLÜMÜNE YAZABİLİRSİNİZ)

1-   KURULUŞ İZNİ

 BUGÜN UYGULANAN: Bir işletmeci istediği yere istediği zaman hiçbir sosyal veya ekonomik analiz yapmadan bölge ihtiyaç veya kapasite raporu çıkarmadan mağaza açabilmektedir.

NASIL OLMALI:

Öncelikle 400 ile 1000 m2 arası büyük mağazalar için belediye izni alınmalı bu izin ardından şehirde kurulacak olan bir komisyonca hazırlanan rapora göre izin verilmeli.

Özellikle 1000 m2 üzeri mağazaların şehir içerisinde kurulmalarına müsaade edilmemeli fakat ucuzluk mağazalarının şehir dışlarına kurulması izne bağlı kurulabilmeli.

2-    ÇALIŞMA SAATLERİ

         BUGÜN UYGULANAN; Ü

         Ülkemizde ticarethanelerin kendi disiplinleri hariç hiçbir işletmeciye çalışma saati zorunluluğu yoktur.

         NASIL OLMALI;

        Ülkemizde gerek büyük mağazalar gerekse organize satış merkezleri Avrupa ya göre ayrı karakteristik göstermektedirler.

         Zira Avrupa da birçok ülkede alışveriş merkezlerinin şehir merkezlerinde yapılması belirli kanunlarla engellenmiştir

         Avrupa ülkelerinin çoğunda çalışma saatleri sabah 9 akşam 20 arası ve Pazar günleri kapalıdırlar.

         Ucuzluk mağazaları ise şehir dışında olduklarından Pazar günü açılmalarına müsaade edilmiştir.

         Ülkemizde hem çalışanların sosyal yaşamları hem halkımızın tatil gününün alışveriş gününe dönüşmesi hem de küçük esnafa da hayat hakkı tanınabilmesi için 400 m2 ve üzeri büyük mağazaların ve organize alışveriş merkezlerinin hafta sonu tatillerinin bir kural dairesinde kanunca belirlenmesi gerekmektedir.

         Bu olmadığı takdirde iş günlerinde zaten bunalan halkı binlerce nefesin birlikte alınıp verildiği beton binalara sağlıksız ortamlara tıkıştırıp sadece ve sadece tüketim toplumu oluşturmak birkaç yüz büyük mağazaya veya avm sahibi için güzel bir netice doğurabilir fakat halkımız ve yeni yetişen yeni nesiller için kötü sonuçları doğuracaktır.

3-ÖZEL MARKALI ÜRÜNLER

         BUGÜN UYGULANAN; Bugün satıcıların kendi adlarına veya özel markalar ile üretim yaptırıp satmalarında hiçbir sınırlama yoktur.

         NASIL OLMALI;

         Büyük mağazalar veya organize alışveriş merkezleri sermaye güçlerinde kaynaklı büyük satın alma yapabildikleri için kendilerine özel markalar yaparak ürettirerek veya yurtdışından getirerek hali hazırda küçük sanayicinin veya bölgesel oluşmuş markaların yaşanmasına hayat hakkı vermemektedirler. Böyle bir süreç sonunda ülke sanayicisinin üreticisinin yok olması kaçınılmazdır.

         Bu sürecin sonunda kendi markalarını tekelleştiren büyük organize satış yerleri hükümranlığını aldıkları sektörlerde marka rekabeti kalmayacağından istedikleri gibi fiyat ve ürün oluşturacaklardır.

        Yukarındaki sebeplerdendir ki

         Büyük mağazalar hem yöresel markaların yaşatılması açısından belirli bir yüzde ile yöresel markalardan kanunla belirlenen ciro yüzdesi oranında alım yapmalı hem de özel markalı ürünlerini aynı ürün cinsinden olmak üzere kanunla  belirlenmiş ve sınırlanmış yüzdelerle üretebilmelidir.

         Yani kendi adına veya markasına ürettiği ürün satış miktarı aynı ürün olmak üzere o cins ürünün satışlarının belirli bir yüzdesini geçememelidir.

4-    VADELER

              BUGÜN UYGULANAN;

              Satıcı ve alıcı arasındaki anlaşmalara belirlenmekte olup alıcının açık hesap halindeki ödemeyi geciktirmesi halinde bir yaptırım yoktur.

               NASIL OLMALI;

              Karşılıklı sözleşme esas teşkil etmekle birlikte bir ürünün tüketim tarihinden daha uzun vadelerde ve raf stok ömrü göz önüne alınarak özellikle raf ömrü kısa ürünlerde belirli vade alımdan ve Pazar kaybından korkan SANAYİCİ-ÜRETİCİYE  tehdit unsuru olmaktan çıkartılıp ve haksız rekabet şartlarından biri ortadan kaldırılmalıdır.

5-    KATILIM PAYLARI

              BUGÜN UYGULANAN;

              Büyük mağazalarca üretici sanayici ve satıcılara hiç bir kural kaide ve yüzde hesaplarına uymayan faturalar yeni açılışlar adı altında fatura edilmektedir.

              Örneğin bir sokak ötesine mağaza açılıp katılım bedeli fatura ediliyor arkasından iki ay sonra o nokta kapatılıp bir sokak arkasına taşınıyor. Yine aynı şekilde katılım bedeli kesiliyor. Zaman zaman satış miktarından fazla katılım bedelleri kesildiği görülüyor.

              NASIL OLMALI;

              Katılım bedeli uygulaması tekeleşmeye yönelen büyük mağazalar karşısında üretici ve sanayicinin karşısına tam bir tehdit olarak durmakta bu tip faturaların karşılanmaması veya herhangi bir itiraz durumunda raftan çıkartılmakla yehdit ediliyor veya raftan atılma durumuyla karşı karşıya kalıyor.

              Çoğu üretici itirazı göze alamamakla birlikte bu durumdan çok büyük zararlar görmektedir. Bu sebeple bir büyük mağazanın bir firmaya kestiği toplam geri dönüş faturaları cirosunun belirli bir yüzdesini geçmemeli ve bu kanunla sınırlandırılmalıdır.

     6 – LİSTE FİYATINDAN ÇOK UCUZ SATIŞLAR.

              BUGÜN UYGULANAN;

              İsteyen satıcı istediği kadar liste fiyatından İskonto yapabilmektedir. Firmanın açıklaması olduğu liste piyasa fiyatı oluşturmuş iken büyük mağazalar PİYASADAN çok daha ucuz fiyatlara aynı ürünü satabilmektedirler. Bunu ya firmanın ZORAKİ  desteği ile yada başka ürünlerden kazandıkları kazançlarını devlete vergi vermek yerine başka ürünlerde zarar olarak kullanarak  zararına ucuz ürün satmakta ve haksız rekabet şartları oluşturarak kendilerine haksız avantaj oluşturmaktadır.

              NASIL OLMALI;

              Büyük mağazalar kendisine fatura edilmiş ürünü katma değer vergisinden önceki tüm indirimler düşülmüş fiyatın altında satamaması kanunla belirlenmelidir. Ve bir önceki maddedeki toplam dönülen fatura indirimleri düşülmüş maliyetin üzerine belirli bir yüzde ile sınırlandırılmalıdır.

6-    KÜÇÜK ESNAFA ETKİLERİ; 

            BUGÜN UYGULANAN;

            Bir büyük mağazaya veya organize alışveriş merkezi açıldığında onlarca esnaf kapanmakta ve esnaf işsiz kalmaktadır.

           NASIL OLMALI;

              Bugün herhangi bir izin ve araştırma olmaksızın açılan büyük mağazalar ve organize alış veriş merkezleri etraflarında ki küçük esnaflara vermiş oldukları zararları telefi açısından kanunla belirlenen bir ciro yüzdesi miktarını fon olarak küçük esnafın geliştirilmesine yönelik esnaf odalarına  aktarmalıdır.

7-    İSTİHDAMA ETKİLER

              BUGÜN OLAN ;

              Büyük Kapital sahiplerinin olabildildiğince doymazlığı ile dünyanın bir çok dengesini değiştirdikleri gibi ülkemizdede Büyük mağazalar ve organize alış veriş merkezleri açarak bir çok küçük ölçekli sanayici tüccar ve esnafın ticaret hane kapatmasına dolaylı yönlerden sebep olmaktadırlar.

Kapanan ticarethanelerde çalışan esnaf ve tüccar hatta sanayici işsiz kalmakta ve işsizler ordusuna her geçen gün birileri eklenmektedir ki son beş yılda işsizlik ülkemizde tarihinin en yüksek seviyelerine ulaşmıştır.

             Büyük mağazalar ve organize alışveriş merkezleri bugün çoğunlukla ya taşeron firmalar vasıtası ile eleman çalıştırmakta veya üretici firmaların elemanlarını çalıştırmaktadırlar kapanışlarına dolaylı sebep oldukları ticarethanelerdeki istihdam oranını kesinlikle karşılayamamakta ve karşılamamaktadırlar.

             Bu sürecin istihdamı götüreceği yer çok daha büyük istihdam sorunları doğuracak

             NASIL OLMALI;

              Herhangi bir sosyo ekonomik araştırma yapılmadan açılan büyük mağazalar sebep oldukları işsizlik oranından bölgesel nüfusa oranlı olarak kendi kadrolarında işçi çalıştırmak organize alışveriş merkezleri de yine aynı sosyal analizler doğrultusunda kaplandıkları alan m2 oranınca işçi çalıştırmaya kanun ile zorlanmalıdırlar ( inşaat sektöründe olduğu gibi) 

8-    OTOPARK

              BUGÜN OLAN ;

              Herhangi bir otopark mecburiyeti yoktur.

               NASIL OLMALI;

              Bu konu en son taslakta gündeme gelen bir konu olup kesinlikle küçük esnaf aleyhine bir konudur. Elbette ki 1000 m2 kare üzeri büyük mağazaların oto parkları olmalıdır. Fakat 200 m2 bir alışveriş mağazasının oto park ihtiyacı kesinlikle yoktur. Cadde mağazacılığında zaten bölye bir imkânda mevcut değildir.

              Küçük ölçekli esnafın kesinlikle oto park ihtiyacı yoktur. Zira alışveriş yapan müşteri genelde arabasız yürüyerek gelen mahalle müşterisidir. Küçük esnafa otopark zorunluluğu küçük esnafın kesinlikle yok olmasını sağlayacak ve cadde mağazacılığını bitirecek bir uygulanmadır.

– Büyük Mağzalar Kanunu’nda neler olması gerektiği konusunda katkı sağlanması için bu yazıyı facebook sayfanızda da paylaşabilirsiniz:Paylaş