Aslında olması gereken tam tersi idi…
Son 20 yılda uygulanan ekonomik perakende politikaları doğrultusunda ..
AVM LER VE ZİNCİR MAĞAZALAR mahareti ile. ARACILAR ARADAN KALKACAK
Birileri tarladan ÜRETİMDEN halka direk satacak…Gıda fiyatları bu vesile çok ucuzlayacak.
Halk ucuz gıda alacaktı … OLMADI…..OLMAYACAK……HATTA ÖNLEM ALINMAZ İSE DAHA KÖTÜSÜ OLACAK…
ÇÜNKÜ Tekelleşme her zaman önce mutluluğu vaat eder ki tepki görmesin,
Ardından çoğulculuğu yok edip tek kalarak istediği mekanizmaları oluşturup fahiş karlılıklarla fırsatçılığını fahiş kara dönüştürür.
Önce sunduğu avantajları misli ile geri alır..
Ülke ekonomisini dolayısı ile sosyal barışı mahveder.
Bu gün gelinen nokta bu olmasa da buna yakındır..Gelecekte bu olacağı kesindir.
Patates fiyatlarını gördük geçen yıl.
KURU FASULYEYİ DE geçtiğimiz yıllarda..
Bu yıl sıra soğanda ? bunun gibi bir çok örnek verilebilir.
Bilerek veya bilmeyerek.
Tekel istediğini istediği fiyata alıyor veya ürettiriyor bu durumda üretici bir sonraki yıl ya ürün üretmiyor ya da ürünü nü büyük alıcı olan tekel e satmak zorunda kalıyor bu vesile tekel bir kalemde istediği karı elde ediyor, fakat bir dönem sonra üreticinin canı yandığından ya malı üretmiyor ya da aynı döngüde tekel in eline kaldığından ürün yine yüksek fiyatlara satılıyor.
Bu gün müdahil olunabilecek belirli bölgelerde üretilen ya da özel üretimi yapılan ürünlerin üzerinde bu politikanın etkisini görebiliyoruz..Türkiye gibi patates üretiminin çok olduğu bir ülkede patates 4 tl olur mu?OLDU gördük….Hani aracı kalkacak gıda ucuzlayacaktı?
Toptan yani aracı sektörünün yok edilmesi ve yok sayılması ülke ekonomisini tekelin insafına bırakır..
Kasti yapılan tarlada 5 rafta 25 yaygaraları bunun içindir..
Herkes bilir ki aracının karı 3 ile 8 arasındadır. Bu rakamlar kar gibi görünse de büyük bir kısmı aracının toptancının değişik giderleridir.
Hemen hemen tüm sektör toptancıları bu marjlar ile çalışır toptancı yani aracı daha doğrusu alıcı mekanizmalarının yok edilmesi, üreticinin arz talep dengesi doğrultusunda fiyat belirleyememesine sebep olarak büyük zararlarına sebebiyet vermekte tüketici de görüntü de avantajlar ile son durumda zarar etmektedir
93 lü yıllarda başlayıp 98 de hızla büyümeye başlayan ve ikibinler de vahşi, hormonlu ve plansız bir gelişme, ile büyüme gösteren dış kaynaklı sermayenin yatırımsız emeksiz marketleri ve ardından açılan discount denilen yurt dışı sermayeli Marketler. Zaten sermayesi kısıtlı yerel esnafı zora sokmuş bir çoğunu yok etmiştir.
Yok etmeye devam etmektedir.
Bu yok olma sürecinde bu üretici ile tüketiciyi buluşturan aracılar da yok olmuşlar ve olmaya devam etmektedirler.
Bir miktar yerel sermayeli perakendeci buna dirense de yurt dışı kaynaklı sermayeler o kadar büyük ve bu alandaki para o kadar sıcak ve tatlıdır ki yerel esnafın tacirin bu politiklar doğrultusunda uzun soluklu ayakta kalabilmesi mümkün görülmemektedir.
Hal böyle olunca perakendenin her alanında tekelleşme kaçınılmaz olmakta tekelleşmenin doğurduğu sonuç ta çok doğal ve ekonominin gereği ve bilineni olarak tekelleşenin yüksek karıdır.. elbette siyasi erk daha iyi olsun daha düzgün vergiler toplayalım işler belirli büyük ellerden yapılsın bakkal dan vergi toplamaya uğraşmayalım cadde esnafı ile uğraşmayalım halk daha ucuza yesin alsın demiş ise de Öyle olmamıştır…
Çağın gereği denilerek…
Gelişmiş ülkeler böyle yapıyor denilerek..
Halk gündelik rahatı için böyle istiyor denilerek ..
İyisi yapılmaya çalışılmış fakat ortaya bir yerel esnaf faciası çıkmıştır ..
Ülkenin ekonomik geleceği tehlikeye atılmış bir çok tezgah kapanmıştır.
Daha bu günden oluşan tekelleşme hem çoğul alıcı esnafı hem aracıyı yok edip ülke ekonomisini TEK ELLERE bırakarak uygulamanın yanlışlığını ..patates biber soğan fiyatlarında göstermiştir..
Fiyat istikrarsızlıkları had safhadadır…
Bir yıl çok yüksek bir fiyattan satılan ürün sonraki yıl çok ucuz fiyatlara düşebilmektedir..
Bu da tekelci anlayışın uygulamalarının sonucudur ..
SONUÇ;
AVM VE ZİNCİRLERCE yok edilen esnaf ve aracılar arz talep dengesini oluşturan üretici tüketici arsındaki doğal ekonomik hayatı canlı tutan mekanizmalar olduğundan ve bu gün bunların ortadan kalkması azalması etkisiz hale gelmesi ile …..
Ve bu sebeple zarara uğrayan üreticilerin ürün üretimini kısıtlamaları ve kısıtlı ürünlere güçlü alıcı TEKELLERİN sahip olması ile FİYATLAR AŞIRI ARTMIŞ VE ülke temeli olan halkın önemli kalemi olan perakende ticaret ve gıda fiyatları ENFLASYONA kötü yönde etki etmiştir.
Ve önlem alınmadığı taktirde etmeye devam edecektir………..
Ahmet ÖZER
İstanbul Ticaret Odası Meclis Başkan Vekili
Toptan Gıda İçecek Komite Başkanı
Mask Gıda A.Ş.Yön. Kur. Başkanı
www.ahmetozer.net
iletisim@ahmetozer.net
+90 216 487 62 65
www.maskgroup.com.tr